Ik ben een bruiswaterdrinker, plat water kan me niet echt bekoren. De kinderen ook trouwens. Die gieten er dan soms nog een siroopje/smaakje bij in hun glas, al is dat niet direct aan mij besteed. Dat betekent dat er een hoop water moet worden aangesleept van de winkel. Ik had al wel een Twist & Sparkle set van Isi om water te kunnen carboniseren. Maar omdat je per fles een CO2 cartridge nodig hebt was dat eerder leuk om af en toe te doen, en bleven we voor de rest water van de supermarkt drinken.
Halfweg vorig jaar heb ik dan toch maar een SodaStream Spirit aangeschaft. Stond in reclame, met wat gratis flessen bij, dus waarom niet.
Ik had me er op voorhand wat over ingelezen, en hoewel er discussie is over het rendement en prijs per liter, kom, de aanschafprijs was laag genoeg om het eens te proberen…
Vanwege het rendement was ik op voorhand ook al aan het kijken of er oplossingen waren om daar iets aan te doen. SodaStream is uiteindelijk eerder een abonnementsformule, net zoals bijvoorbeeld ink-jet printers, waar het toestel twee keer niks kost, maar de navullingen des te meer. De CO2 navullingen zijn stevig aan de prijs, en de 60liter die ze claimen haal je bijlange niet als je graag stevig bruisend water hebt.
(Trouwens: CO2, koolstofdioxide, kooldioxide, koolzuurgas – verschillende namen voor hetzelfde gas. Het gaat hier om een kleur- en geurloos gas dat van nature in de atmosfeer voorkomt. Koolzuur is een niet brandbaar gas dat zwaarder is dan lucht. Bij hoge concentraties is er eveneens verstikkingsgevaar.)
Op het internet zijn genoeg how-to’s te vinden van mensen die de Sodastream gascilinders zelf hervullen. Gaande van ze rechtstreeks te vullen vanuit paintball-CO2 flessen tot ze op te vullen met droogijs (koolzuurgas in vaste vorm). Dat waren voor mij niet de ideale oplossingen als je veel bruiswater nodig hebt. Het houwtje-touwtje-gehalte van droogijs in de fles proppen al buiten beschouwing gelaten. Ondertussen zat ik al aan mijn tweede navulling van €12,5. Tijd voor een upgrade…
Bring in the big bottles…
Een officiële navulling bevat 425gram koolzuurgas. Datzelfde koolzuurgas is eigenlijk gewoon verkrijgbaar in grotere gascilinders. Hetzelfde idee als de navullingen van SodaStream, alleen een maatje groter. Die grote cilinders worden gebruikt voor tal van doeleinden, van lassen tot aquariumonderhoud en – de meest bekende misschien – de flessen ‘acide’ van achter de cafétoog voor de tapinstallatie.
CO2 gas is CO2 gas, eender welke fles (min of meer).
Brouwers hebben ze soms, maar dat zijn gewoonlijk flessen van 20 kg of 37 kg gas, en de afmetingen van de fles zijn wat te groot om in de keuken hier te zetten. Uiteindelijk heb ik een groothandel in gassen gevonden in Houthalen die flessen van 6 kg gas verkoopt. Het formaat van die fles is nog doenbaar. Dus dat probleem is al opgelost. CO2 in overvloed.
Min of meer: let op dat je CO2 flessen gebruikt die geschikt zijn voor levensmiddelen. Voor niet-levensmiddelen zijn de toleranties minder strikt en is er meer kans op ‘vervuiling’.
SodaStream koppeling
SodaStream is natuurlijk wel zo slim om – vanwege de verplichte abonnementsformule om de eigen flessen CO2 te gebruiken – een speciale koppeling te voorzien in hun apparaten. De schroefdraad op zo’n navulling cilinder is niet een standaard 1/2inch koppeling ofzo die je even snel in de doe-het-zelf kunt gaan halen. Maar ook daar zijn oplossingen voor: uiteraard zijn er op het internet verloopstukken te vinden van de SodaStream koppeling, naar meer gangbare types.
Om het helemaal gemakkelijk te maken zijn er handige Chinezen die een kant en klare slang aanbieden met langs de ene kant een aansluiting voor een CO2 fles, en langs de andere kant een SodaStream koppeling. De slang is een investering en het kost een paar weken eer deze vanuit China in de brievenbus ligt, maar dit is tenminste een geschikte oplossing. Deze slang hang je dus rechtstreeks tussen de grote CO2 fles en het SodaStream apparaat. Ik heb wel een gaatje gemaakt in de behuizing van het toestel om de slang door te leiden, maar dat is dan eigenlijk de enige aanpassing die nodig was. Je zou ook de achterklep weg kunnen laten als je je toestel heel wilt houden.
Resultaat
Sinds 30 november 2017 heb ik de opstelling in gebruik, en ik zit nog steeds op mijn eerste gasfles, hoewel er behoorlijk wat bruiswater gemaakt wordt. Ik schat dat we gemiddeld aan één à twee flessen per dag zitten, op warme dagen nog meer…
Edit: rond juli 2020 was de eerste gasfles leeg en heb ik een nieuwe aangesloten. Dus afhankelijk van het verbruik kom je best ver met zo’n grotere gasfles.
Wat cijfertjes
Wat is nu het rendement? En is het goedkoper dan bruiswater uit de supermarkt? Vragen die lastig te beantwoorden zijn omdat er aardig wat variabelen zijn. A-merk Chaudfontaine of witte producten Everyday bruiswater? Hard bruisend of licht parelend?
Als we uitgaan van de reclameslogan van SodaStream levert één cylinder 60liter bruiswater op. Deze cilinders bevatten 425gram CO2. Dan is het slechts een kwestie van de regel van drie toepassen: 6kg CO2 is dan goed voormaar liefst 847liter bruiswater.
De kostprijs van een pack van 2 SodaStream cilinders is ongeveer € 25 euro op hun webshop. Dat komt neer op € 29 per kilo gas. Bij de gasgroothandel betaalde ik voor 6 kg gas € 14,50. Oftewel € 2,42 per kilo gas. Daar zit dus bij SodaStream een meer dan stevige marge op.
Als we dan omrekenen naar literprijs voor bruiswater, vertrekkende vanaf de 60-liter-per-navulling-reclame: in dit scenario gebruik je 7,08gram CO2 per liter water. Dat geeft een prijs van 20cent voor een liter officiëel SodaStream bruiswater. Ik betaal nu 1,7cent per liter bruiswater als ik ook 7,08gram CO2 per liter gebruik.
Voor de berekening gebruik ik nog optimistische cijfers, want je haalt bijlange de 60liter niet met één navulling. Zeker niet als je je water graag hard bruisend hebt, zoals ikzelf, dan gebruik je meer dan 7 gram gas per liter. Volgens deze bron haal je maar een 37-39 liter bruiswater uit één SodaStream navulling. Regel van drie zegt dan dat ik uit mijn 6kg-fles meer dan 500 liter water stevig zou kunnen laten bruisen. Ik ben wel van plan om mijn volgende fles gas eens te tellen hoeveel flessen water ik eruit haal, om een concrete literprijs te kunnen berekenen.
Daarnaast: ik reken nu de eenmalige kost voor de slang niet mee. Deze komt op een 50-55USD, ruwweg een €50. Da’s een extra investering die je als je dat belangrijk vindt eigenlijk moet laten meetellen in je break-even berekening. Ook de €80 statiegeld op mijn gasfles reken ik niet mee. Deze krijg je terug als je de fles ooit definitief inlevert, tot dan betaal je bij een nieuwe fles enkel het gas. Bij de literprijs die ik berekende is ook de prijs van het kraanwater niet meegerekend trouwens, die nam ik aan als verwaarloosbaar.
Conclusie
De SodaStream doet hier goed zijn werk. En hoewel het rendement misschien niet het beste is gelet op de extra investeringen is het toch een goede oplossing hier. Al is ‘extra investeringen’ ook relatief natuurlijk…
Er zijn ook kranen die je rechtstreeks bruisend en gekoeld water kunnen serveren (Grohe Blue bv) maar daar is de kost van deze kranen een serieuze domper op de feestvreugde – te meer omdat deze gewoon hetzelfde type gasflessen gebruiken als SodaStream. Dus dan is deze doe-het-zelf oplossing zo slecht nog niet.
En: ik moet geen 850liter bruiswater meer vanuit de winkel naar huis slepen en bijna 600 plastic flessen bij de PMD weggooien (per grote gasfles). En dat is me ook al wat waard.
Waarschuwingen
De gasdruk in een CO2 fles is bij kamertemperatuur een 50-60 bar. Let dus op dat de slang niet geraakt wordt (en zou kunnen breken) of beschadigingen kan oplopen.
Ik had in eerste instantie een drukregelaar van 7 bar aan de fles hangen. In de praktijk bleek de 7 bar die uit zo’n regelaar komt echter niet genoeg om water te kunnen carboniseren. Dus de slang daarna toch rechtstreeks aangesloten.
Het SodaStream toestel is trouwens in staat om met deze druk te kunnen werken, aangezien de originele cilinder ook geen drukregelaar bevat. En de gasdruk in een cilinder is onafankelijk van het formaat fles (yay, fysica). Ik draai de gasfles daarnaast maar juist genoeg open, meer is niet nodig… Het risico is objectief wel iets groter, aangezien een kapotte slang dan hetzelfde wordt als de gasfles zonder meer open draaien en er tegen 50-60 bar CO2 uit de fles komt zonder drukregelaar – maar zolang de fles en slang fysiek beveiligd zijn tegen beschadiging lijkt mij de kans dat de slang/koppeling faalt klein.
Lees ook even de PDF van Linde Gas hieronder bij de links…
This may void your warranty. Ik ben niet verantwoordelijk voor gebeurlijke ongevallen, your mileage may vary, en dergelijke meer…
Links
De slang die ik heb gebruikt: https://www.aliexpress.com/item/Four-Model-Two-Thread-CO2-SodaStream-Soda-Club-to-External-tank-direct-Adapter-and-Hose-Kit/32805825415.html – opletten dat je de versie met de W21,8×1/14 koppeling koopt. Deze maat is de standaard voor de aansluiting op CO2 gasflessen in Europa en moet dus op elke gangbare CO2 fles verkrijgbaar in Europa passen.
De gasfles heb ik gehaald bij Scholiers gassen in Houthalen – http://www.scholiers.be – maar er zijn verschillende plaatsen in Vlaanderen waar je terecht kan.
Linde Gas: werken met CO2: achtergrondinfo over kooldioxide http://www.liquidx.nl/media/downloads/overig/Linde%20-%20Werken%20met%20kooldioxide%202400%20034%20CO2.pdf
Update 11/01/2020 – FAQ
Ondertussen heb ik de SodaStream al ruim 2 jaar in gebruik met een externe gasfles. Voorlopig is zelfs nog steeds de eerste gasfles van 6kg in gebruik, al is er wel een periode geweest tijdens mijn ziekte – zie andere blogposts – dat er amper bruiswater werd gedronken, en heb ik deze nog steeds niet moeten vervangen. Ik kan dus wel stellen dat dit systeem veel langer meegaat dan de originele cartridges.
Er zijn naar aanleiding van deze post heel wat vragen die regelmatig terugkomen, via de comments hieronder en via Twitter. Daarom wou ik nog even een update plaatsen over een paar terugkomende vragen…
Stijgbuis of niet?
Er zijn twee types cylinder in gebruik voor CO2 – met of zonder stijgbuis (of sifon, ook dip tube of siphon tube in het Engels). Een stijgbuis is gewoon een buisje dat vanaf het ventiel naar beneden loopt tot in de vloeibare CO2. Het verschil tussen de flessen is dus het feit of je vloeibare of gasvormige CO2 tapt. Cylinders met stijgbuis hebben een speciale markering op de buitenkant (verticale streep, andere kleur kraag, stickers). Voor horecagebruik ga je normaal geen flessen met stijgbuis tegenkomen.
Gasvormige CO2 wordt o.a. gebruikt als menggas bij het lassen, als verdrijvingsgas in de voedingsmiddelenindustrie, en natuurlijk ook om bier uit vaten te persen of – zoals hier – dranken te carboniseren.
Vloeibare CO2 wordt tegenwoordig veel gebruikt in de evenementenbranche als special effect zoals b.v. CO2-kanonnen. Met zo’n CO2-kanonnen is het mogelijk een krachtige en grote wolk van CO2 te maken waar de wolk ontstaat door de snelle expansie van vloeistoffase naar gasfase. Ook brandblussers zijn met stijgbuis.
Als je een grote koolzuurcylinder wilt aansluiten aan een SodaStream is het noodzakelijk een fles te hebben ZONDER stijgbuis. Je heb de gasfase nodig om dranken te carboniseren. Je wilt onder geen beding vloeibare CO2 tappen! Mocht je een fles met stijgbuis gebruiken zou je dus vloeibare CO2 in je plastieken SodaStream fles tappen. Daar zal de vloeistoffase omvormen naar gasfase, en voor een druk van 50-60 bar (zie hoger) zorgen in dat plastieken flesje. Wat daarop volgt is een explosie. De expansieratio van CO2 (relatieve toename in volume wanneer het CO2 verdampt naar gas) is namelijk 1 op 538. Dus samengevat: geen goed idee.
Wat ik wel heb gelezen (en is in principe logisch): waar je wel een stijgbuis voor zou nodig hebben is als je de originele SodaStream cartridges wilt hervullen vanuit een grote cylinder. Maar daar heb ik geen ervaring mee, en kan ik eigenlijk verder niets over zeggen.
Drukregelaar of niet?
Een drukregelaar verlaagt de druk van de flesdruk (50-60 bar) naar een bepaalde ingestelde druk. Courant verbrijgbaar zijn regelaars naar 3 of 7 bar. Deze worden gebruikt in tapinstallaties voor bier (vaak 3 bar) en frisdrank (vaak 7 bar). Het beveiligt ook je installatie omdat de druk na de regalaar lager en veiliger is. Mocht je dan een slangbreuk of ergens een lek hebben, komt het gas er niet tegen de volledige 60 bar uit.
Ik had in eerste instantie (met veiligheid in het achterhoofd) een 3 bar regelaar in huis gehaald. Echter, de 3 bar was absoluut niet voldoende om zelfs maar licht parelend water te maken. Daarna heb ik nog een 7 bar regelaar gekocht. Maar zelfs 7 bar bleek verre van voldoende om water te carboniseren. Daarom heb ik dan maar besloten om geen regelaar meer te gebruiken. In het SodaStream apparaat zit namelijk ook geen drukregelaar, enkel twee overspanningsventielen. Eén voor de ‘bruis-knop’ en één na de ‘bruis-knop’. De eerste blaast door als er te veel gasdruk wordt aangeleverd, de tweede opent als de druk in je waterfles te hoog is. Ik carboniseer mijn water altijd tot het overdrukventiel afgaat. Dus dit betekent dat het apparaat bestand is tegen de gasdruk in een CO2 fles – groot of klein – en zo’n regelaar technisch niet noodzakelijk is. Je levert wel wat in aan veiligheid, aangezien de slang onder constante druk van 50-60 bar staat. Mocht deze dus beschadigd raken, is er niets wat het ontsnappen van CO2 uit de cylinder tegenhoudt… Maar als je de slang fysiek beschermd tegen beschadigingen beschouw ik het risico als klein.